Rozważając harmonijną relację między człowiekiem a zwierzęciem, hipoterapia jest fascynującym przykładem tego, jak ta interakcja może mieć właściwości kojące i terapeutyczne. W hipoterapii to konie, które są naszymi wiernymi towarzyszami od ponad 5 tysięcy lat, pełnią rolę uzdrowicieli. Na podstawie licznych badań medycznych stwierdzono, że hipoterapia przewyższa wiele innych technik terapii fizycznej i psychologicznej w zakresie skuteczności.
Zgodnie z definicją, hipoterapia jest terapią zajęciową, fizyczną i logopedyczną, która wykorzystuje naturalne ruchy konia do pobudzenia zdolności motorycznych i sensorycznych pacjentów. Termin „hipoterapia” wywodzi się od greckiego słowa „hippos”, oznaczającego koń. W rzeczywistości już starożytni Grecy stosowali te szlachetne zwierzęta do pomocy osobom cierpiącym na ciężkie choroby.
Ewolucja hipoterapii w historii
W swoich pracach medycznych Hipokrates często podkreślał zdrowotne korzyści płynące z jazdy konnej. Ta koncepcja była kontynuowana przez lekarzy i terapeutów w Europie od XVI do początków XIX wieku, którzy proponowali pacjentom specjalistyczne sesje terapii na grzbiecie wolno kroczącego konia. W Oksfordzie, w Anglii, konie były wykorzystywane do rehabilitacji żołnierzy wracających z I Wojny Światowej – w tym celu używano nawet koni z kawalerii.
Wielkim przełomem dla hipoterapii były Igrzyska Olimpijskie w Helsinkach w 1952 r., kiedy to Lis Hartel z Danii zdobyła srebrny medal w konkurencji ujeżdżania mimo częściowego paraliżu spowodowanego wcześniej przebytym polio. Okazało się, że jazda konna znacząco wzmacnia mięśnie nóg, czego nie zaobserwowano przy innych formach rehabilitacji ofiar tego groźnego wirusa.
Po tych igrzyskach zainteresowanie hipoterapią gwałtownie wzrosło, co doprowadziło do powstania wielu organizacji i stowarzyszeń zajmujących się ulepszaniem technik terapeutycznych i promocją najlepszych praktyk. Europejskie standardy szybko przeniknęły za ocean, prowadząc do rozwoju wielu ośrodków terapeutycznej jazdy konnej w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie. Obecnie hipoterapia jest refundowana przez publiczne systemy ubezpieczeń zdrowotnych w wielu krajach na świecie.
Charakterystyka hipoterapii
Co sprawia, że konie są wykorzystywane w procesie leczenia? Te przyjazne zwierzęta wykonują średnio około 100 kroków na minutę, co oznacza, że w ciągu 15 minut mogą dostarczyć pacjentowi nawet 1500 różnych bodźców motorycznych. Ruchy te, przenoszone przez miednicę konia, mają ogromny, korzystny wpływ nie tylko na fizyczność człowieka, ale także na jego psychikę. Jeździec, balansując na grzbiecie konia, uczy się utrzymywać prawidłową postawę i równowagę, podczas gdy sama interakcja ze zwierzęciem stymuluje szerokie spektrum doznań sensorycznych, od wzroku i dotyku po tzw. głębokie poczucie orientacji ciała.
Doświadczony terapeuta prowadzący sesje hipoterapii potrafi skutecznie wykorzystać różne typy i prędkości ruchu konia oraz różne pozycje jeźdźca do osiągnięcia pożądanych celów sensorycznych i neurologicznych. Z badań wynika, że hipoterapia wzmacnia osłabione mięśnie, poprawia koordynację ciała, postawę, a także gibkość, wytrzymałość i siłę. Może również przynieść ulgę w spazmach i poprawić koordynację wzrokowo-motoryczną. W dłuższej perspektywie czasowej często obserwuje się korektę nieprawidłowych i niekontrolowanych nawyków ruchowych.
Od ulepszania kontroli pionowej pozycji kręgosłupa, poprzez ogólną sprawność ruchową i odbiór bodźców fizycznych, aż po doskonalenie komunikacji i przewodnictwa nerwowego – terapia z udziałem koni ma kompleksowy i do pewnego stopnia naturalny wpływ na pacjentów. Nie można też zapominać o jej znaczeniu dla wrażliwości, empatii, koncentracji i samooceny człowieka.