W okresie jesienno-zimowym, prawoślazowy syrop jest jednym z najbardziej popularnych leków bez recepty. W porównaniu z innymi syropami na kaszel, które zwykle zawierają szereg szkodliwych syntetycznych substancji, ten naturalny lek wydaje się być znacznie bezpieczniejszy. Pytanie jednak brzmi, czy syrop z prawoślazu jest równie efektywny?
Roślina o nazwie prawoślaz lekarski (Althaea officinalis) jest rodzimym gatunkiem dla Europy, Zachodniej Azji i Północnej Afryki. Znana jest w środowisku zielarzy od wielu lat i syrop prawoślazowy jest tylko jednym z produktów tej rośliny. Syrop ten jest produkowany z korzenia prawoślazu, który w świecie naukowym jest nazywany Althea officinalis radix.
Korzeń prawoślazu może osiągać imponujące rozmiary, co jest bardzo korzystne dla osób zbierających go. Jako surowiec zielarski występuje on w postaci małych, suszonych fragmentów o jasnej barwie i porowatej strukturze. Można je łatwo przygotować samodzielnie, używając standardowej suszarki do owoców.
Struktura korzenia prawoślazu jest unikalna ze względu na wysoką zawartość kleju roślinnego, który jest również wykorzystywany w przemyśle spożywczym. Główne składniki kleju to polisacharydy. W korzeniu znaleziono także liczne flawonoidy (Gudej, 1990), kwasy fenolowe, kumaryny (Gudej, 1991), a także fitosterole, garbniki, asparaginę, betainę i aminokwasy.
Oficjalne źródła medyczne zalecają korzeń prawoślazu (np. w formie naparów czy ekstraktów) przede wszystkim do leczenia kaszlu i bólu gardła, ale także stanów zapalnych skóry, oparzeń, ran, zaprać i biegunki, wrzodów żołądka i jelit, podrażnienia śluzówki gardła, tchawicy i przełyku. Skuteczność korzenia wynika głównie z jego śluzowej struktury, która ma pozytywny wpływ na nabłonek dróg oddechowych i przewodu pokarmowego oraz na naskórek.
Syrop z prawoślazu nie jest jednym konkretnym produktem chronionym patentem. Na rynku europejskim dostępne są różne mikstury przygotowane na bazie korzenia prawoślazu. Niektóre z nich są oparte na maceracji korzenia w wodzie, inne w mieszaninie wody i etanolu. Różne są proporcje składników, metody przygotowania (maceracja na ciepło i zimno) oraz dodatkowe substancje takie jak konserwanty. Według danych Europejskiej Agencji Leków, syropy z prawoślazu dostępne w krajach Unii zawierają od 0.21 g do 0.58 g substancji aktywnej na 10 ml produktu.
Oczywiście, żeby można je nazwać syropami, te preparaty muszą zawierać także dużą ilość cukru (sacharozy). W Polsce dostępne syropy często łączą terapeutyczne właściwości korzenia z prawoślazu z innymi naturalnymi składnikami takimi jak tymianek, malina czy cynk.